«Πουλάει» η Τουρκία τους συμμάχους της στη Συρία υπέρ της Λιβύης;

Γράφει ο Αντιστράτηγος (ε.α.) Αντώνης Βασιλείου*.

Στις 23 Δεκεμβρίου, τουρκική αντιπροσωπεία επισκέφθηκε τη Μόσχα για συνομιλίες σχετικά με την κατάσταση στη Συρία και τη Λιβύη. Η συνάντηση έλαβε χώρα την ώρα που ο Συριακός στρατός προχωρούσε προς τις θέσεις των παραστρατιωτικών δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που υποστηρίζονται από τους τούρκους, στην ευρύτερη περιοχή του Idlib της Συρίας, και η Τουρκία αύξανε τη στρατιωτική της υποστήριξη στην φιλικά προσκείμενη Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) της Λιβύης.

Το επίσημο πρόσχημα για την επίσκεψη ήταν οι πρόσφατες αποτυχίες των φιλοτουρκικών μαχητών στη Συρία. Από την έναρξη της στρατιωτικής προώθησης στις 19 Δεκεμβρίου, ο σχετιζόμενος με την al-Qaeda Tahrir al-Sham (που έχει επαφές με την τουρκική υπηρεσία πληροφοριών) και το Εθνικό Μέτωπο Απελευθέρωσης (που δημιουργήθηκε και χρηματοδοτείται από την Τουρκία) είχαν χάσει περισσότερα από 30 χωριά και πόλεις και έφτασαν στις παρυφές της πόλης Maarat al-Numan, το αστικό κέντρο κλειδί στην ευρύτερη περιοχή του Idlib.

Η Τουρκία δεν παρείχε εκτενείς λεπτομέρειες για τα αποτελέσματα των συνομιλιών της την 23η Δεκεμβρίου με τη ρωσική πλευρά. Οι επίσημες δηλώσεις των πλευρών δείχνουν ότι έχουν φτάσει σε ένα είδος κατανόησης και δήλωσαν τη δέσμευσή τους για περαιτέρω συνεργασία. Την ίδια ημέρα, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Mevlut Cavusoglu και ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Sergey Lavrov πραγματοποίησαν τηλεφωνική επικοινωνία όπου συζήτησαν τις πρόσφατες εξελίξεις στη Συρία και τη Λιβύη.

Στις 23 Δεκεμβρίου, το υπουργείο Εξωτερικών φιλοξένησε διαβουλεύσεις Ρωσίας - Τουρκίας σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων για τη Λιβύη. Μετά από ανταλλαγή απόψεων, οι πλευρές στη συνάντηση συμφώνησαν να συνεχίσουν τις επαφές τους με την ημερήσια διάταξη της Λιβύης και με στόχο την ταχεία διευθέτηση της κρίσης στη χώρα.

Επιπλέον, πρέπει να σημειωθεί ότι οι αξιωματούχοι της Τουρκίας επέδειξαν μια εκπληκτική μετριοπάθεια και δεν έκαναν σκληρές δηλώσεις σχετικά με τις επιχειρήσεις του Συριακού Στρατού στο Idlib. Ενώ κατά τη διάρκεια όλων των προηγούμενων ενεργειών της κυβέρνησης της Δαμασκού και των συμμάχων της, κορυφαίοι αξιωματούχοι της Τουρκίας προέβαιναν σε πολλαπλές δηλώσεις και σχόλια, κατηγορώντας το καθεστώς του Assad, το Ιράν και τη Ρωσία για υποτιθέμενα θύματα αμάχους και παραβιάσεις των συμφωνιών, προσφάτως τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης περιόρισαν τα λόγια μίσους και τις κατηγορίες εναντίον του καθεστώτος Assad.

Την ίδια στιγμή, η κατάσταση στη βορειοανατολική Συρία, όπου η Ρωσία και η Τουρκία έφτασαν σε μια συμφωνία για «ασφαλή ζώνη», παραμένει σταθερή, χωρίς να σημειώνονται σημαντικές συγκρούσεις ή περιστατικά στην περιοχή. Αυτό δείχνει μια τακτική επιτυχία στις τούρκο-ρωσικές προσπάθειες να διευθετηθεί η κατάσταση εκεί, παρά τις υπάρχουσες αντιθέσεις.

Ως εκ τούτου, μπορεί κανείς να υποθέσει ότι διαμορφώνεται μία νέα τούρκο-ρωσικής συμφωνία για τη Συρία και τη Λιβύη. Επιτρέποντας έμμεσα τις επιχειρήσεις του Συριακού Στρατού, η Τουρκία θα βελτιώσει ακόμη περισσότερο τις σχέσεις της με τη Ρωσία, και θα ανοίξει διάδρομο για πιθανή πολιτική λύση στις σχέσεις Άγκυρας, Μόσχας, Τεχεράνης και Δαμασκού. Η λύση αυτή δεν ήταν εφικτή, ενόσω οι υποστηριζόμενοι από την Τουρκία τρομοκράτες ήταν η κύρια αντίπαλη δύναμη που κατείχε μέρος του Idlib.

Όσον αφορά τη Λιβύη, η Άγκυρα και η Μόσχα συμφώνησαν να συνεχίσουν τις επαφές τους με στόχο την παροχή υποστήριξης για ταχεία διευθέτηση της κρίσης στη χώρα. Με άλλα λόγια, οι πλευρές δημιούργησαν ένα κανάλι αποκλιμάκωσης της κατάστασης στη Λιβύη. Σε αυτή τη σύγκρουση, η Τουρκία υποστηρίζει την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) με έδρα την Τρίπολη, η οποία προσφάτως υπέγραψε με την Άγκυρα μία αμφισβητούμενη συμφωνία ελέγχου για την κοινή θαλάσσια ζώνη και συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας. Ο κύριος αντίπαλος της GNA είναι ο Εθνικός Στρατός της Λιβύης (LNA) που ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της χώρας. Το LNA υποστηρίζεται από την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Ρωσία. Για παράδειγμα, ο Erdogan αναφέρθηκε στους Ρώσους μισθοφόρους που υποστηρίζουν τις επιχειρήσεις του LNA για να καταλάβουν την Τρίπολη.

Η Τουρκία θεωρεί την επιρροή της στη Λιβύη και την ύπαρξη του μνημονίου της θαλάσσιας ζώνης με το GNA ως ζωτικούς παράγοντες, για την εξασφάλιση των συμφερόντων της στην Ανατολική Μεσόγειο. Η πιθανή σύγκρουση με τη Ρωσία για την κατάσταση στη Λιβύη δεν συμβάλλει στην επίτευξη αυτών των στόχων. Έτσι, συνάγεται η εκτίμηση και το συμπέρασμα ότι η Άγκυρα πιθανότατα επέλεξε να «πουλήσει» τους συμμάχους της στο Idlib της Συρίας με αντάλλαγμα την συγκράτηση της Ρωσίας έναντι των τουρκικών δράσεων στη Λιβύη.

* Ο Αντώνης Βασιλείου είναι Αντιστράτηγος (ε.α.), Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός, MSc Επιχειρησιακός Ερευνητής, τ. Σύμβουλος ΟΑΣΕ επί Συμβατικών Εξοπλισμών και τ. Μελετητής των Συστημάτων Διοικήσεως και Ελέγχου Πληροφοριών του ΝΑΤΟ.