Συνεκμετάλλευση ή Συνδιαχείριση στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο;

Γράφει ο Αντιστράτηγος (ε.α.) Αντώνης Βασιλείου*.

Τον τελευταίο καιρό λόγω και της συμπεριφοράς της γείτονας χώρας στο χώρο του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, κυκλοφορούν και χρησιμοποιούνται έντονα, χωρίς διάκριση και αλληλοαντικαθιστούμενοι οι όροι «Συνεκμετάλλευση» και «Συνδιαχείριση» στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο.

Οι ερμηνείες των όρων (ενδεχομένως και σκοπίμως) δίνουν και παίρνουν σε κάθε μέσο επικοινωνίας, γενικώς και αορίστως με αποτέλεσμα να μπερδεύουν τον κόσμο.

Ας ξεκινήσουμε με την έννοια των απλών λέξεων «Διαχειρίζομαι», «Εκμεταλλεύομαι» και «Συνεκμεταλλεύομαι», αξιοποιώντας το ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ του καθηγητού της γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γεωργίου Δ. Μπαμπινιώτη.

Διαχειρίζομαι : Κάνω τις απαραίτητες ενέργειες για κάτι που υπάγεται στην αρμοδιότητα μου. Αποφασίζω τι πρέπει να γίνει για κάθε περίπτωση.

Εκμεταλλεύομαι : Χρησιμοποιώ κάτι προς όφελος μου.

Συνεκμεταλλεύομαι : Εκμεταλλεύομαι από κοινού.

Ο όρος «Συνεκμετάλλευση» έχει θεσμοθετηθεί διεθνώς για να εφαρμόζεται μεταξύ χωρών που γειτνιάζουν και έχουν όμορα κοιτάσματα, με εντελώς καθαρό τεχνοκρατικό τρόπο. Η συνεκμετάλλευση όμορων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, αναφέρεται στην ενιαία εκμετάλλευση συγκεκριμένων,  εντελώς καθορισμένων και τεχνικά εκτιμημένων κοιτασμάτων, που τέμνονται από οριοθετημένα όρια δύο ή περισσοτέρων κρατών, μετά από διακρατική συμφωνία και εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου της Θαλάσσης.

Για να υπάρχουν όμως όμορα κοιτάσματα και για να αποκτάει ο όρος ουσιαστική και πρακτική σημασία, πρέπει απαραίτητα να προϋπάρχουν συγκεκριμένα οριοθετημένα θαλάσσια όρια και να είναι καθορισμένα σύμφωνα με τις διατάξεις με τη Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS Mondego Bay 1982).

Aς υποθέσουμε ότι μια χώρα εκτελεί γεώτρηση για εντοπισμό κοιτάσματος πετρελαίου κοντά στα όρια της ΑΟΖ της με μια γειτονική της χώρα και ανακαλύπτει κοίτασμα. Πολύ πιθανόν ο χώρος που καταλαμβάνει το κοίτασμα αυτό μέσα στον ταμιευτήρα του, προφανώς δεν ακολουθεί τα επιφανειακά χαραγμένα όρια, αλλά ενδεχομένως ένα μέρος του να εισέρχεται στο υπέδαφος του γειτονικού κράτους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, υπάρχει η λύση που ήδη εφαρμόζεται διεθνώς και ονομάζεται «Ενιαία Εκμετάλλευση Όμορων Κοιτασμάτων» και αφορά στον ποσοστιαίο διακανονισμό για το συμφέρον και των τριών μερών, δηλαδή των δύο κρατών και της εταιρίας εξόρυξης, που αναλαμβάνει να διαχειριστεί το κοίτασμα μετά από συμφωνία των δύο γειτνιαζόντων κρατών. Ένα πραγματικό παράδειγμα «Συνεκμετάλλευσης» είναι το κοίτασμα «ΑΦΡΟΔΙΤΗ» που τέμνεται από τις ΑΟΖ Κύπρου και Ισραήλ.

Οι εκφράσεις που χρησιμοποιούν κυρίως οι Τούρκοι και πολλάκις κάποιοι Έλληνες πολιτικοί του τύπου άλλοτε «win – win», και άλλοτε « Καζάν – Καζάν», δίνουν την εντύπωση του μοιράσματος στη μέση. Ακόμη ακούγεται και το επιχείρημα: «Μια υφαλοκρηπίδα που δεν μπορούμε να εκμεταλλευθούμε είναι μια άχρηστη υφαλοκρηπίδα. Γιατί να μη μοιρασθούμε με τους Τούρκους ένα όφελος που αλλιώς δεν θα το έχουμε καθόλου;» !!!

«Συνεκμετάλλευση» για τους Τούρκους σημαίνει ότι το όφελος από τους υδρογονάνθρακες θα μοιραστεί εξίσου, όταν σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας η Τουρκία στο Αιγαίο δικαιούται ένα πολύ μικρό ποσοστό ΑΟΖ.

Στις αρχές της 10ετίας του 2000, οι τότε κυβερνόντες τη χώρα μας που διεξήγαγαν τις  ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών, είχαν αποδεχθεί το πρόθεμα "ΣΥΝ" ως τρόπο συνολικής διευθέτησης. Για αυτό ακόμη και σήμερα ακούγονται κάποιες φωνές από τον συγκεκριμένο πολιτικό χώρο υπέρ του «ΣΥΝ». Είναι αυτοί που είπαν το 2003 στην Κύπρο να μείνει μακριά από το ανατολικό όριο της δικής μας ΑΟΖ για να μη δυσανασχετήσει ο γνωστός μας γείτονας. Ακόμη πρόσφατα ακούστηκε και η δικαιολογία του «Μοναχοφάη» εννοώντας  «μη τα θέλουμε όλα δικά μας» !!! Δηλαδή ένας αγρότης να καλέσει τον γείτονα του να μοιραστεί επ’αόριστον την παραγωγή του χωραφιού του επειδή έτυχε το έδαφος του να είναι πιο γόνιμο και να έχει καλύτερη παραγωγή. Τίποτε δεν είναι τυχαίο για την συμπεριφορά και τις ιδέες κάποιων.

Συγκεκριμένα, συζητούσαν το ενδεχόμενο να γεφυρώσουν τη μία και μόνη διαφορά μας με την Τουρκία, αυτή της οριοθέτησης της ΑΟΖ, με την κοινές δράσεις όπως «Συνεκμετάλλευση» στην υφαλοκρηπίδα και «Συνδιαχείριση» στο Αιγαίο με συνέργειες, συλλειτουργείες και καταστάσεις στον εναέριο και θαλάσσιο χώρο του Αιγαίου επικαλούμενοι «τεχνικούς λόγους».

Τον περασμένο Μάρτιο υπήρξε η δήλωση Κοτζιά περί «μοναχοφάηδων» Ελλήνων!!! Ακολούθησε η δήλωση του διαδόχου του Κατρούγκαλου για τα δικαιώματα της Τουρκίας στο Αιγαίο, η οποία ήταν στο ίδιο μήκος κύματος. Το περασμένο καλοκαίρι τρίτωσε το κακό με την δήλωση Δένδια για τη ύπαρξη χιλιάδων συνεργειών που μπορούν να υπάρξουν με την Τουρκία «από τον τουρισμό έως την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων»!!!. Και οι τρεις παραπάνω δηλώσεις μυρίζουν συνδιαχείριση και ας βαφτίζεται παραπλανητικά συνεκμετάλλευση. Προσφάτως προστέθηκε και η δήλωση του αναπληρωτή Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας Ντόκου που κάνει ευθέως λόγο για συνεκμετάλλευση που μάλλον συνδιαχείριση εννοούσε.

Με άλλα λόγια, οι όμορφες λέξεις "Συνεκμετάλλευση", "Συνδιαχείριση" και "Συνέργειες" χωρίς οριοθέτηση είναι όχημα παραπλάνησης του λαού μας για να συνηθίσει και να αποδεχθεί την παραχώρηση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Οριστικά και αμετάκλητα, εάν δεν προηγηθεί οριοθέτηση ΑΟΖ, οι διαπραγματεύσεις για συνεκμετάλλευση, θα γίνουν απλά και μόνο προς όφελος της Άγκυρας.

Τέλος η έννοια της «Συνδιαχείρισης» είναι εκτός κάθε λογικής, γιατί αφορά στη διαχείριση με άλλες χώρες όλων των κερδών από όλους τους πόρους μίας περιοχής, τα οποία κέρδη ανήκουν εξ ολοκλήρου σε μία χώρα και εν προκειμένω τα κέρδη που θα αποδώσει η Ελληνική ΑΟΖ (όταν με το καλό ανακηρυχθεί και οριοθετηθεί) στη χώρα μας, είναι παράλογο να συμφωνήσουμε να τα συνδιαχειριστούμε με την Τουρκία !!!

Μια τέτοια διευθέτηση, βεβαίως, θα ισοδυναμούσε με εγκληματική αναγνώριση και παραχώρηση στην Τουρκία δικαιωμάτων που δεν της παρέχει το διεθνές δίκαιο και με παραχώρηση εθνικής κυριαρχίας.

Εν κατακλείδι. Η μεν «Συνεκμετάλλευση» έχει νόημα να συζητείται μόνο μετά την οριοθέτηση της ΑΟΖ και για τα κοιτάσματα που τέμνονται από το όριο της με τις γειτονικές χώρες. Η δε «Συνδιαχείριση» είναι παραχώρηση εθνικής κυριαρχίας με τις απορρέουσες συνέπειες σε αυτούς που θα το συνυπογράψουν και πρέπει να σταματήσει να αναφέρεται.

Ο Ερντογάν προσπαθεί με νύχια και με δόντια να αυξήσει την κυριαρχία της χώρας του. Εμείς θα παραδώσουμε τη δική μας με μειωμένη;

* Ο Αντώνης Βασιλείου είναι Αντιστράτηγος (εα), Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός, MSc Επιχειρησιακός Ερευνητής, τ. Σύμβουλος ΟΑΣΕ επί Συμβατικών Εξοπλισμών και τ. Μελετητής των Συστημάτων Διοικήσεως και Ελέγχου Πληροφοριών του ΝΑΤΟ.