«Πουλάει» η Τουρκία τους συμμάχους της στη Συρία υπέρ της Λιβύης;

Γράφει ο Αντιστράτηγος (ε.α.) Αντώνης Βασιλείου*.

Στις 23 Δεκεμβρίου, τουρκική αντιπροσωπεία επισκέφθηκε τη Μόσχα για συνομιλίες σχετικά με την κατάσταση στη Συρία και τη Λιβύη. Η συνάντηση έλαβε χώρα την ώρα που ο Συριακός στρατός προχωρούσε προς τις θέσεις των παραστρατιωτικών δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που υποστηρίζονται από τους τούρκους, στην ευρύτερη περιοχή του Idlib της Συρίας, και η Τουρκία αύξανε τη στρατιωτική της υποστήριξη στην φιλικά προσκείμενη Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) της Λιβύης.

Το επίσημο πρόσχημα για την επίσκεψη ήταν οι πρόσφατες αποτυχίες των φιλοτουρκικών μαχητών στη Συρία. Από την έναρξη της στρατιωτικής προώθησης στις 19 Δεκεμβρίου, ο σχετιζόμενος με την al-Qaeda Tahrir al-Sham (που έχει επαφές με την τουρκική υπηρεσία πληροφοριών) και το Εθνικό Μέτωπο Απελευθέρωσης (που δημιουργήθηκε και χρηματοδοτείται από την Τουρκία) είχαν χάσει περισσότερα από 30 χωριά και πόλεις και έφτασαν στις παρυφές της πόλης Maarat al-Numan, το αστικό κέντρο κλειδί στην ευρύτερη περιοχή του Idlib.

Συνεκμετάλλευση ή Συνδιαχείριση στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο;

Γράφει ο Αντιστράτηγος (ε.α.) Αντώνης Βασιλείου*.

Τον τελευταίο καιρό λόγω και της συμπεριφοράς της γείτονας χώρας στο χώρο του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, κυκλοφορούν και χρησιμοποιούνται έντονα, χωρίς διάκριση και αλληλοαντικαθιστούμενοι οι όροι «Συνεκμετάλλευση» και «Συνδιαχείριση» στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο.

Οι ερμηνείες των όρων (ενδεχομένως και σκοπίμως) δίνουν και παίρνουν σε κάθε μέσο επικοινωνίας, γενικώς και αορίστως με αποτέλεσμα να μπερδεύουν τον κόσμο.

Ας ξεκινήσουμε με την έννοια των απλών λέξεων «Διαχειρίζομαι», «Εκμεταλλεύομαι» και «Συνεκμεταλλεύομαι», αξιοποιώντας το ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ του καθηγητού της γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γεωργίου Δ. Μπαμπινιώτη.

Διαχειρίζομαι : Κάνω τις απαραίτητες ενέργειες για κάτι που υπάγεται στην αρμοδιότητα μου. Αποφασίζω τι πρέπει να γίνει για κάθε περίπτωση.

Εκμεταλλεύομαι : Χρησιμοποιώ κάτι προς όφελος μου.

Συνεκμεταλλεύομαι : Εκμεταλλεύομαι από κοινού.

Ο όρος «Συνεκμετάλλευση» έχει θεσμοθετηθεί διεθνώς για να εφαρμόζεται μεταξύ χωρών που γειτνιάζουν και έχουν όμορα κοιτάσματα, με εντελώς καθαρό τεχνοκρατικό τρόπο. Η συνεκμετάλλευση όμορων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, αναφέρεται στην ενιαία εκμετάλλευση συγκεκριμένων,  εντελώς καθορισμένων και τεχνικά εκτιμημένων κοιτασμάτων, που τέμνονται από οριοθετημένα όρια δύο ή περισσοτέρων κρατών, μετά από διακρατική συμφωνία και εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου της Θαλάσσης.

Για να υπάρχουν όμως όμορα κοιτάσματα και για να αποκτάει ο όρος ουσιαστική και πρακτική σημασία, πρέπει απαραίτητα να προϋπάρχουν συγκεκριμένα οριοθετημένα θαλάσσια όρια και να είναι καθορισμένα σύμφωνα με τις διατάξεις με τη Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS Mondego Bay 1982).

Aς υποθέσουμε ότι μια χώρα εκτελεί γεώτρηση για εντοπισμό κοιτάσματος πετρελαίου κοντά στα όρια της ΑΟΖ της με μια γειτονική της χώρα και ανακαλύπτει κοίτασμα. Πολύ πιθανόν ο χώρος που καταλαμβάνει το κοίτασμα αυτό μέσα στον ταμιευτήρα του, προφανώς δεν ακολουθεί τα επιφανειακά χαραγμένα όρια, αλλά ενδεχομένως ένα μέρος του να εισέρχεται στο υπέδαφος του γειτονικού κράτους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, υπάρχει η λύση που ήδη εφαρμόζεται διεθνώς και ονομάζεται «Ενιαία Εκμετάλλευση Όμορων Κοιτασμάτων» και αφορά στον ποσοστιαίο διακανονισμό για το συμφέρον και των τριών μερών, δηλαδή των δύο κρατών και της εταιρίας εξόρυξης, που αναλαμβάνει να διαχειριστεί το κοίτασμα μετά από συμφωνία των δύο γειτνιαζόντων κρατών. Ένα πραγματικό παράδειγμα «Συνεκμετάλλευσης» είναι το κοίτασμα «ΑΦΡΟΔΙΤΗ» που τέμνεται από τις ΑΟΖ Κύπρου και Ισραήλ.

Ελλάδα - Λιβύη – Τουρκία και το «τρένο» που περνάει.

Γράφει ο Αντγος (ε.α.) Αντώνης Βασιλείου*.

Είναι ίδιον της Ελληνικής εξωτερικής πολιτικής αφενός μεν να τρέχει πίσω από τις εξελίξεις, αφετέρου δε να θυμάται τους φίλους της όταν «περνάει το τραίνο» ή λίγο πριν περάσει.

Είναι απορίας άξιο γιατί αφήσαμε να περάσουν τόσα χρόνια από την συμπόρευση συμφερόντων της χώρας μας με το Ισραήλ και την Αίγυπτο χωρίς να κατοχυρώσουμε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα στην περιοχή της Μεσογείου, όπως έκανε η μικρή Κύπρος. 

Το περιβάλλον των εθνικών συμφερόντων κάθε κράτους είναι δυναμικό και ευμετάβλητο, και δεν θα συμπορεύεται για πολύ με αυτά της χώρας μας. Αν από το 2003 όταν οικονομικά και στρατιωτικά είμασταν ισχυρότεροι από σήμερα, είχαμε ανακηρύξει την ΑΟΖ και είχαμε οριοθετήσει με την Κύπρο και την Αίγυπτο, τότε θα είχαμε αποφύγει τη σημερινή κατάσταση. Δεν είναι απίθανο στο εγγύς μέλλον τα συμφέροντα του Ισραήλ ή της Αιγύπτου να προσεγγίσουν τα συμφέροντα της Τουρκίας, και τότε η κατάσταση θα δυσκολέψει ακόμη περισσότερο με απροσδιόριστα αποτελέσματα εις βάρος της Ελλάδας.

Η ΑΟΖ και το μετέωρο βήμα της Ελλάδος.

Γράφει ο Αντγος (ε.α.) Αντώνης Βασιλείου*.

Με μία σύντομη ιστορική αναδρομή και μία ανάλυση της τρέχουσας καταστάσεως στην ευρύτερη περιοχή μας, θα διαπιστώσουμε αβίαστα ότι η χώρα μας τρέχει συνέχεια πίσω από τις καταστάσεις και δείχνει να αιφνιδιάζεται από τις εκάστοτε εξελίξεις.

Αρχίζω με την αιγιαλίτιδα ζώνη, τη γνωστή μας και ως χωρικά ύδατα, που είναι η θαλάσσια ζώνη η οποία εφάπτεται των ακτών ενός κράτους και περιλαμβάνει το υπέδαφος (υφαλοκρηπίδα), τον βυθό, την υδάτινη στήλη και τον υπερκείμενο εναέριο χώρο. Στη ζώνη αυτή, το παράκτιο κράτος ασκεί πλήρη κυριαρχία.

Το 1936 η χώρα μας με τον νόμο 230/1936 καθόρισε το εύρος των χωρικών της υδάτων στα 6 ναυτικά μίλια από τις ακτές, ενώ από το 1931 είχε θεσπίσει εναέριο χώρο εύρους 10 μιλίων.

Τη δεκαετία του 1960 διαμορφώθηκε παγκόσμια η πρακτική των κρατών, η οποία κατέληξε στη δημιουργία ενός κοινά αποδεκτού εθιμικού κανόνα του διεθνούς δικαίου, για εύρος των χωρικών υδάτων μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια. Η χώρα μας δεν επωφελήθηκε αυτής της ευκαιρίας, ενώ η Τουρκία την άδραξε και επέκτεινε από το 1964 τα χωρικά της ύδατα στη Μαύρη Θάλασσα και την Ανατολική Μεσόγειο σε 12 ν.μ.

Την 24^η Μαΐου 1977 η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή υπέγραψε με την Ιταλική κυβέρνηση την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, η οποία επικυρώθηκε και τέθηκε σε ισχύ την 12^η Νοε. 1980.

Το 1982 υπεγράφη στη Jamaica η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS-1982), η οποία εισάγει την έννοια της Αποκλειστικής Οικονομικής (AOZ) και κατοχυρώνει το δικαίωμα της επέκτασης των χωρικών υδάτων μέχρι τα 12 ν.μ. Σύμφωνα με την ΑΟΖ χώρες που έχουν ακτογραμμές δικαιούνται την αποκλειστική οικονομική εκμετάλλευση και αξιοποίηση κάθε είδους οικονομικής πηγής η οποία ευρίσκεται στο υπέδαφος της υφαλοκρηπίδας, στην υδάτινη στήλη και στον εναέριο χώρο της θαλάσσιας ζώνης από την ακτογραμμή και μέχρι πλάτους 200 ν.μ. (360 χλμ). Όπου δεν υπάρχει το επιτρεπόμενο πλάτος μεταξύ των χωρών εφαρμόζεται κυρίως η μέθοδος της μέσης γραμμής.