Μια σύντομη γνωριμία με την ιστορία της Δερόπολης

Για να αγαπήσει κανείς τη γενέτειρά του και να συνεισφέρει με οποιονδήποτε τρόπο στα χρηστά κοινά της, θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να τη γνωρίσει, μέσα από τη γεωγραφία, την ιστορία και την παράδοσή της.

Η Δερόπολη ή πιο λόγια η Δρυϊνούπολη, ονομάζεται η κοιλάδα του Δρύνου ποταμού, η οποία από τα πρώιμα κιόλας χρόνια της ιστορίας της – όπως αναφέρει η λαϊκή μας παράδοση – ήταν κατάφυτη από πυκνά δάση δρυός ή αλλιώς βελανιδιάς. Εδώ όπως και στην υπόλοιπη Ήπειρο λατρεύονταν πολλές αρχαίες ελληνικές θεότητες, με επικρατέστερες εκείνη του δωδωναίου Διός, των Δρυάδων και της γνωστής νύμφης τους Φιγαλίας.

Οι κάτοικοί της υπήρξαν λιτές φυσιογνωμίες Ηπειρωτών από τη φυλή των Ατιντάνων οι οποίοι προνοούσαν και αγωνίζονταν για την εδραίωση της κυριαρχίας τους στο χώρο. Αυτό μας μαρτυρούν και τα ποικίλα ευρήματα διαφόρων αρχαίων οικισμών που συναντώνται διάσπαρτα στα βουνά και στους κάμπους μας.

Λίγα λόγια για την τοπογραφία

Η Δερόπολη εκτίνεται στο νότιο τμήμα της περιφερειακής ενότητας του Αργυροκάστρου σε μήκος 40 χλμ και πλάτος 5 – 8 χλμ.

Στο Νότο της βρίσκονται τα όρη της Στουγάρας και της Μουργκάνας χωρίζοντάς την από τους Φιλιάτες. Από την Ανατολή συναντάμε τα όρη των Ζωναρίων και του Μακρύκαμπου, τα οποία θέτουν τα όριά της με το γνωστό σε όλους μας Πωγώνι. Ενώ στη Δύση στέκει αγέρωχο το Δρυϊνικό Όρος ή αλλιώς το Πλατυβούνι.

Λίγα λόγια για τον πληθυσμό της

Το ελληνικό λεξικό «Ήλιος» ταυτίζει τη Δρυϊνούπολη με την αρχαία Αδριανούπολη η οποία ιδρύθηκε πλησίον του σημερινού κάμπου των Σωφρατίκων στα ερείπια παλαιότερου ελληνιστικού οικισμού (η προφορική παράδοση πιστεύει πως η πόλη ονομάζονταν <<Δρυς>>)επί Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού, λέγοντας πως μετά την καταστροφή της από τους Γότθους ο πληθυσμός διασκορπίστηκε ιδρύοντας τα σημερινά χωριά της.

Επί βυζαντινών χρόνων η Αδριανούπολη μετονομάζεται σε Δρυϊνούπολη και οχυρώνεται ήδη από το 500 μ. Χ. υπό τις εντολές του Ιουστινιανού. Έτσι λίγα χρόνια αργότερα συναντάμε τη Δερόπολη ως Ιουστινιανούπολη, να είναι κτισμένη και γεμάτη χριστιανικούς ναΐσκους πλησίον της σημερινής Μέλανης ή Μελανής στη σημερινή Νεπράβιστα.

Βρισκόμαστε ήδη στον 7ο μ. Χ. αιώνα όπου οι επιδρομές των Σλάβων καταφέρνουν να αλλοιώσουν τα τοπωνύμιά μας. Χωριά και οικισμοί εναλλάσσονται ραγδαία και καταλήγουμε στο Δεσποτάτο της Ηπείρου, όπου τα χωριά της υπάγονται στη νέα βυζαντινή διοίκηση της «Στρατηγίς Δρυϊνουπολέως»

Όσον αφορά τη λατρευτική μας χριστιανική - ορθόδοξη ζωή, είναι πασιφανές πως άνω από δέκα μονές εκτός των λοιπών πολυάριθμων ναών παρελαύνουν επιβλητικά στα βουνά μας. Η αρχή ξεκινά από τον Ιερό Ναό της Παναγιάς στο χωριό Επισκοπή, η οποία υπήρξε τμήμα της Ιεράς Μητροπόλεως Ναυπάκτου και έπειτα της Ιεράς Μητρόπολης Νικοπόλεως. Κατόπιν καταλήγουμε στην Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου της Κοσοβίτσας.

Κατά το 1380 μ. Χ. το Αργυρόκαστρο κατακτάται από τους Οθωμανούς και το 1431 απογράφεται επίσημα όλος ο πληθυσμός της περιοχής μας. Το 1500 ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής κατακαίει τον γνωστό κάμπος μας και μέσα στη δίνη της σκλαβιάς οι πρόγονοί μας, παλεύουν να ορθώσουν ανάστημα καλυτερεύοντας τις συνθήκες διαβίωσής τους.

Τότε ξεκινά η καινούργια περίοδος του τόπους μας, με σημαντικές ανακαινίσεις βυζαντινών φρουρίων από τους Τούρκους και τον μαζικό ξενιτεμό των Ρωμιών προς τα μεγάλα αστικά δυτικά κέντρα. Ιερά σκεύη, Ευαγγέλια και λοιπά εκκλησιαστικά αντικείμενα, έρχονται από τη Βενετιά και στολίζουν τους ναούς μας. Επίσης πολλά πέτρινα γεφύρια ενώνουν περιοχές και συμβάλουν στη δημιουργία καταλυτικών για την οικονομία, εμπορικών συναλλαγών με όμορες ή και πιο μακρινές περιοχές.

Ώσπου φθάνουμε στο ένδοξο 1821 με πολλούς δικούς μας αρματολούς, να πλαισιώνουν το Λάβαρο της Επαναστάσεως και να ελευθερώνουν τον τόπο. Ακολουθούν μια σειρά από δυναμικές εξεγέρσεις, με κύρια την επανάσταση του 1914 και το ένδοξο 1940.

Κάθε σταθμός της ιστορίας μας στη Δερόπολη σχετίζεται με ιδιαίτερα στοιχεία που αναδεικνύουν την αίγλη του. Επί παραδείγματι ο Ιερός Ναός στο Λάμποβο συνδέεται με την <<ιουστινιάνια>> βυζαντινή τεχνοτροπία, η Ιερά Μονή Ραβενίων Καλογοραντζής με τις επιδρομές των Νορμανδών στην Ήπειρο, το σύγχρονο κάστρο στο Αργυρόκαστρο με την περίοδο των οθωμανικών πασαλικιών και ούτω καθεξής.

Κάθε πέτρα κρύβει και από ένα γεγονός, κάθε πονεμένη φυσιογνωμία και από ένα τραγούδι. Και όλα αυτά από κοινού συνθέτουν το αλυσιδωτό διάβα μας στους αιώνες.

Είμαστε υπερήφανοι για την ιστορία μας, ταξιδεύουμε στο χρόνο και φθάνουμε ως τα σημερινά δεδομένα, γεμάτοι ζήλο και αγάπη για εκείνη. Το παρών σύντομο άρθρο, στοχεύει στην απλοϊκή διαδικτυακή ανάδειξη της αξιοζήλευτης πολιτιστικής μας κληρονομιάς, στην επαφή των νέων μας με εκείνην και στην αναπτέρωση των εθνικών ιδανικών μας.

Πήγες – έρευνα – παραπομπές:

1.   ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ: «ΠΕΡΙ ΚΤΙΣΜΑΤΩΝ», ΜΑΝΤΑ ΣΟΦΙΑ, ΤΖΑΦΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Μ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ, Δεκέμβριος 1996

2.   John Moorhead, Procopius, Encyclopedia of Historians and Historical Writing: M–Z, Vol. II, Kelly Boyd, (Fitzroy Dearborn Publishers, 1999), 962: "Like many Byzantine scholars, Procopius affected a remarkable traditional form of writing").

3.   G. Ostrogorsky, Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους, Αθήνα 1984.

4.   Κ. Παπαρρηγόπουλος, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. Γ΄, Αθήνα

5.   Αραβαντινού Παναγιώτη, Χρονογραφία της Ηπείρου, Τομ. Β΄, Εκ του Τυπογραφείου Σ. Κ. Βλαστού, Εν Αθήναις 1856.

Γκοτζιάς Γιώργος
Εκπαιδευτικός – Φοιτητής Ιστορίας – Αρχαιολογίας Π. Ιωαννίνων
Δερβιτσάνη, 11 Αυγούστου 2018

Πηγή: Himara.gr | Ειδήσεις απ' την Βόρειο Ήπειρο